A-Infos (tr) Alt. Medya; Yeni Harman - POLONYA ÖLDÜ MÜ?

[Worker <a-infos-tr@ainfos.ca>]

 ________________________________________________
   A - I N F O S  H A B E R  S E R V İ S İ
            http://www.ainfos.ca/
        http://ainfos.ca/index24.html
 ________________________________________________

POLONYA ÖLDÜ MÜ?
“Polonya Ölmedi Daha” - Janusz Glowacki‘nin Polonya’daki Ağustos 1980
grevlerini anlattığı romanının adı buydu. 1980’lerde SSCB yanlısı
yönetime  karşı işçi muhalefetinin Dayanışma Sendikası çatısı altında
örgütlendiği  Polonya, 1988 yılında bürokratik sosyalizmden kapitalizme
geçen ilk ülke  olmuştu. Sonraki yıllarda diğer Doğu Bloku ülkeleri onu
izledi. Nüfusu 38  milyon olan Polonya 2010 yılından önce AB’ye üye
olmaya hazırlanıyor.  Geçmişten günümüze, sosyalist yönetimden
kapitalizme geçiş sonrasında neler  değişti? Yakın geçmişinde sıkı bir
işçi hareketine sahne olan ülkede bugün  neler yaşanıyor? Polonya
Anarşist Federasyonu’ndan Zaczek’le yeniHarman için  geçmişteki Stalinist
yönetimi, Dayanışma hareketini, AB sürecini, Clinton’ın  yumurtalanmasını
ve II. Bush’a atılan “kağıt” bombayı konuştuk...

- Ben Zaczek. Polonya Anarşist Federasyonu'nun Varşova seksiyonundan. -
Hoşgeldin Zaczek!
- Varşova'da Praska Anarşist Grubu adında küçük bir grubumuz var. Bir
"infoshop" (*) işletiyoruz, durun bakayım kaç yıldır? Sanırım 3 yıl kadar
 oldu.
- Güzel.. Ne kadar zamandır anarşist çevredesin?
- 1991 yılında anarşist oldum ve 1992'den beri aktif olarak anarşizmin
içerisindeyim. "Eleştirel Üniversite"ye gitmeye başladım. Sitüasyonizm,
eleştirel sosyoloji, Frankfurt Okulu vb. konularda bir dizi dersi
kapsıyordu.
- Polonya ilginç bir ülke. Yanılmıyorsam bürokratik sosyalizmden kurtulan
 ilk ülke, di mi? O zamanlar oralarda devlet-karşıtı bir atmosfer mi
vardı,  yoksa sadece katoliklik ve yurtseverlik miydi, ne düşünüyorsun?
- Bu nasıl baktığına bağlı. Bürokratik devlet kapitalizmi ile şu anki
"özelleştirilmiş desantralize otoriterlik" arasında keskin bir ayrım olup
 olmadığına ilişkin bir soru bu.
- Şahsen sen ne düşünüyorsun? Sormaya çalıştığım bu kötü veya öbürü
berbat  mıydı gibisinden bir şey değil. Öğrenmek istediğim şey bunlar
arasındaki  farklılıklar neydi, kapitalizm daha "özgür" mü görünüyor?
- Kapitalizm daha özgür görünüyor ancak kapitalizmde yeni durumlara çok
iyi  uyum sağlayabilen çok fazla iktidar odağı var.
- Peki ya bürokratik sosyalizm, daha "rahat" mı görünüyor?
- Bürokratik sosyalizm kesinlikle daha rahat değildi. Daha baskıcıydı. -
Ama bazıları diyor ki bir diktatörlük veya anti-demokratik ya da her ne
olursa olsun daha "sosyal"di.
- Teori buydu. Ancak toplumsal iddialarını karşılayamadı. Değişen tek şey
şu  ki, çelişkili bir şekilde stalinist düzendeki protestolar
kapitalizmdekilere  göre daha anlamlıydı.
- Ordaki mevcut durum nasıl: Katoliklik, sendikacılık, faşizm vb.
toplumsal  hareketler olarak güçlüler mi?
- Şöyle ki bugünlerde ortak bir mücadelede birleşen insanların bir
şeyleri  değiştirebileceğini kimse anlamıyor.
- Belki bu AB üyeliği süreciyle ilgilidir. Bu konuda ne düşünüyorsun,
AB'nin  bir üyesi olmak daha mı "iyi" olacak?
- Sanırım katoliklik ve milliyetçilik de kapitalizmin saldırısı altında
bulunuyor. Milliyetçiler ve katolikler AB karşıtı kampanya düzenleyen
birkaç  grubun arasındaydı. Ne yazık ki AB konusunda ve “ilerici”
örgütlenmelerdeki  kapitalist sömürü üzerine pek fazla eleştirel
düşünceye rastlayamıyorsunuz.  Pek çok insan herkes için her şeyin daha
iyi olacağı bir AB efsanesine  yatırım yapıyor. Tabii ki bu bir yalan.
İnsanlar AB’nin sınırların açılması  anlamına geleceğini zannediyor.
Polonya’nın Şengen anlaşmasına girmediğini  bile anlayamıyorlar. Bu
nedenle televizyonda “gelecek yıl pasaportsuz  Avrupa’yı gezebileceğiz”
diye bir şey duyarsanız, bu doğru değil. Resmi  propaganda bu, gerçek
değil. Sanırım birkaç yıl içinde insanlar nasıl  kandırıldıklarının
farkına varacaklar, ama çok geç olacak. Ben şahsen AB  üyeliğinin bir
felaket olacağını düşünüyorum. Kuşkusuz seçkin tabakadan  olanlar
açısından iyi olabilir, ama halkın çoğunluğu açısından yoksulluk ve
eşitsizlik artacak.
Bu “liberalizasyon”un ikiyüzlü olmasından kaynaklanıyor. Öncelikle,
“pazarların açılması” tek taraflı bir şey. Polonya ve Doğu Avrupa’daki
diğer  ülkeler kendi pazarlarını açmaya zorlanıyor. Öte yandan AB kendi
pazarları  söz konusu olunca fazlasıyla korumacı. İkinci olarak AB
kapitalistleri  kaynaklar açısından çok daha güçlüler ve bu da yerel
işletmelerin iflas  edeceği ve nakit paranın ülke dışına akacağı anlamına
geliyor.
- Geçenlerde J. Glowacki’nin bir kitabını okudum, Polonya’daki 1980
grevlerini anlatan tarihsel bir roman, “Polonya Ölmedi Daha” adında bir
şey.. Ne düşünüyorsun, halkın artık birleşen insanların dünyayı
değiştirebileceğine inanmadıklarını söylüyorsun. Polonya şu an için “ölü”
 mü?
- Polonya ölmedi belki, ama derin bir komada :-)  Ne türden bir
elektro-şok  onu uyandırabilir bilmiyorum.
- :)) Şey.. belki bir anarko-şok bunu sağlayabilir!
- İyi fikir! Bunun için çalışacağız.
- :) Yanılmıyorsam Varşova’da pasta atılan Clinton’dı, di mi? Neden II.
Bush’u beklemediniz? Şimdiye  kadarkilerin hepsinden daha kötü olduğu
görülüyor.
- Clinton yumurtalarla saldırıya uğramıştı.
- Ahh.. tamam, şimdi hatırladım!
- Bush’u koruyan güvenlik biraz daha sıkıydı, çünkü Clinton saldırıya
uğradığında başkan değil, sivil bir kişi olarak gelmişti. Ama yine de
yoldaşlarımızdan birisi (Bush’a) bir kağıt bomba atmayı başardı.
- Kağıt bomba mı?? Nasıl bir şeydi?
- Bilirsin işte, geleneksel anarşist bombalar gibi görünen, kartondan bir
 bomba.
- Hmm.. Tamam!
- ve bunu, içinde Bush’un olduğu arabanın üzerine attı. Ardından bir
düzine  güvenlik görevlisi üzerine atladı, ancak kaos öyle büyüktü ki
insan  yığınının altından kaçıp gitti.
- Gerçekten mi, sonradan yakalanmadı mı?
- Hayır
- Mükemmel! Görünen o ki oradaki hareketiniz çok iyi çalışıyor.. Birazcık
 bundan bahsedebilir misin, Polonya AF’den?
- Tamam. Şöyle ki, ilk anarşist ağ 1983’te başlamıştı. Ardından bu,
“kentler-arası anarşist” adı verilen bir şey olarak gelişti. Sonra da,
1989  gibi Anarşist Federasyon’a dönüşerek gelişti. Anarşist Federasyon
(AF)  Polonya’nın her yerindeki anarşist grupların bir ağı ve ülke
çapında 30  kadar seksiyonu var. Az çok çeşitli  inisiyatiflerin bir
platformu ve bir  bilgi alışverişi ağı. İşin çoğu yerel gruplar
tarafından bağımsız şekilde  yapılıyor. Bazı insanlar çalışanların
mücadelesiyle daha fazla ilgileniyor,  bazıları savaş-karşıtı aktivizmle,
bazıları da yerel “infoshop”larla. AF  diğer ağların büyümesine de zemin
sağladı, Anarşist Hara Haç ya da tüm ülke  çapındaki çalışanların
protestolarıyla ilgilenen “Çalışanlar İnisiyatifi”  gibi.
- Geçen ay değişik ülkelerden bir çok kişinin katılımıyla başarılı bir
anarşist konferans düzenlediniz. Bu nasıldı?
- Çok başarılıydı bence, örgütlemek için çok fazla enerji gerektirdi, o
kadar. Çok uzun bir süredir Doğu Avrupa için böyle bir toplantı
düzenlemeyi  düşünüyorduk, en azından Alter-EE (**) listesi varolduğundan
beri. Bu  bölgedeki bağlantıları arttırmaya çok büyük ihtiyaç olduğunu
düşünüyoruz.  İnsanlar ayrı ayrı durma eğilimindeler ve geçmişte dilsel
ve kültürel  engellerden dolayı işbirliği istediğimiz kadar iyi değildi.
Şu sıralar durum  gelişti, özellikle de uluslararası bir ortamda
işbirliği açısından güzel bir  platform oluşturan sınırlara hayır
kampları sayesinde. Konferansta 20 kadar  ülkeden konuğumuz vardı ve
bunun sonrasında yeni fikirler ve ağlar  yaratılacağını umuyoruz.
- Bu arada, kapitalizme geçiş süreci konusunda çok fazla konuşmadık.. Şu
sendika hareketi nasıldı? (Dayanışma Sendikası’nı kastediyorum).
Milliyetçi  (emperyalist Rusya’ya karşı?), katolik (Papa’nın etkisi?)
veya bürokratizmin  baskısına karşı devlet-karşıtı mıydı yalnızca?
- Dayanışma çok karmaşık bir hareketti. Her çeşit düşünceye sahip
insanlara  rastlayabiliyordunuz. Bazıları sosyalizmi reformize etmek
istiyordu,  bazıları liberaldi, bazıları milliyetçi, bazıları katolik
bazıları anarşist.  Dayanışmanın ilk dalgası çalışanların denetimini
hedefleyen özgün bir  devrimci çalışanlar hareketiydi. Sonradan olan
şuydu, Dayanışma içinde bazı  seçkinler ortaya çıktı ve stalinistlerle
anlaşmalar yaparak bir iktidar  konumu elde etmeyi düşünmeye başladılar.
Stalinistler onların bazı  ayrıcalıklara sahip olmaları gerektiğini
biliyorlardı ve bu nedenle kendi  iktidarlarından bütünüyle vazgeçmek
yerine Dayanışma liderlerine iktidardan  birazcık pay vermeyi teklif
ettiler. Böylelikle “Yuvarlak masa” doğmuş oldu.  Bu, “rejimin demokratik
değişimi” anlamında bir “başarı” olarak sunulmuştu,  ama gerçekte çalışan
sınıfı aldatmanın bir yoluydu. Dayanışma içindeki  “entellektüel”lerin
birçoğunun hareketin devrimci potansiyelinden ürktüğünü  düşünüyorum.
Ellerinde biraz liderlik konumu bulundurmayı tercih ettiler ve  böylece
hareketin ikiyüzlü “kendini-geliştirmeme” politikası başlamış oldu.
Görünüşte stalinizmi devirerek büyük bir başarı kazanmış gibiydi, ancak
gerçekte olan şuydu ki stalinistler politik iktidarı bıraktılar ve
“özelleştirilen” devlet tekellerinin mülkiyetini ayrıcalıklı seçkinlerin
eline vererek ekonomik iktidarı ellerinde tuttular. Politik iktidardan
ekonomik iktidara geçerek kendi egemenliklerini “modernize” etmeyi
kararlaştırdılar. Bunun sonuçlarını bugün görebiliyoruz: Toptan bir
işsizlik  krizi ve nüfusun çok büyük bir çoğunluğu açısından geleceğe
yönelik  umutsuzluk.
- (Yanılmıyorsam) 1997'de Türkiye'yi ziyaret etmiştin.. Burayla ilgili
izlenimlerin neydi? Bir Orta Doğu ülkesi gibi mi görünüyordu veya (en
azından) yarı Batılılaşmış mıydı? Polonya'ya benziyor muydu? (Seninle ilk
 karşılaşmamızı hatırlıyorum da, geç saatte eve geldiğimde annemin
vejetaryen  yemeklerini yiyerek beni beklerken bulmuştum sizi - hehe )
- Evet sizinkilerle bir futbol maçı seyrediyorduk. Çocukken Ürdün ve
Suriye'de yaşadım. Bana göre Türkiye'deki halkın görünüşü ve davranışları
 kesinlikle Orta Doğu'daki diğer yerlerden daha modern görünüyordu.
Aslında  Polonya'ya pek de benzemiyor, ama ekonomik durum muhtemelen
benziyordur. - Bizde de sizdeki gibi benzer tartışmalar var, daha çok AB
üzerine. - Batılılaşmanın çok da gerekli, iyi bir şey olduğunu
düşünmüyorum. Daha  fazla kişisel özgürlükle bağlantılı bir şey bu, ama
aynı zamanda da daha az  toplumsal dayanışma anlamına geliyor. Orta Doğu
toplumlarının bazı çok  olumlu karakteristik nitelikleri olduğunu
düşünüyorum, kamusal meselelerle  daha fazla ilgilenme geleneği gibi
belki de. Tabii ki bu yalnızca benim  izlenimim. Gün be gün nasıl
göründüğünü çok fazla bilmiyorum. Etkilendiğim  bir başka şey de
kitapçılardaki anarşist kitapların sayısıydı. Polonya’da  resmi şekilde
basılan o kadar çok anarşist kitabımız yok.
- Her şey için sağol! Güzel bir söyleşi oldu gerçekten de.
- Bitti mi? Teşekkürler, benim için de keyifliydi.

*   Infoshop: Bir nevi “kültür merkezi”
** Alter-EE: Doğu Avrupalı anarşikler aralarındaki iletişim arttırmak
için  kurulan email listesi

BATUR ÖZDİNÇ - batur_ozdinc@hotmail.com


[Yeni Harman - 6 Eylül '03 - sayı 37]



*******
                             *******
       ****** A-Infos Haber Servisi ******
      Anarşistlerle ilgili ve anarşistleri ilgilendiren haberler
                       ******
		TALİMATLAR: lists@ainfos.ca
		YANITLAR: a-infos-d@ainfos.ca
		YARDIM: a-infos-org@ainfos.ca
		WWW: http://www.ainfos.ca/
		BİLGİ: http://www.ainfos.ca/org

-A-infos'tan tek dilde ileti almak için lists@ainfos.ca'ya aşağıdaki mesajı gönderin:
                unsubscribe a-infos
                subscribe a-infos-X
 X = en, ca, de, fr, it, pt, vb. (yani, dil kodudur)