A-Infos (tr) DAF, Meydan #34 - ”Düşlediğini Eylemek Özgürlük, Özgürlük Anarşizm ; Anarşizm Örgütlenmektir ” – Halil Çelik

İki yüzyılı aşan bir süredir özgürlük ve adalet mücadelesinde olan anarşizm, dönem dönem 
farklı tartışmalardan geçmiştir. Dünya genelinde 1960’lar sonrasında, coğrafyamızda ise 
1980 sonrasında gelişen süreçte anarşizm adına farklı bir tartışma gündemleşmiştir: Örgüt 
ve örgütlenme. Bu tartışmanın nasıl geliştiğine ve tartışmanın kendisine dair 
düşüncelerimizi, bugün coğrafyamızdaki devrimci anarşist mücadele deneyimimiz ortaya 
koyuyor ve elbette bir cevap oluyor. Öte yandan yine coğrafyamızda anarşizmin farklı 
mücadele biçimlerinin de neredeyse tamamının örgütlenme temelli yaklaşımları, bu 
tartışmanın günümüzde kendi cevabını bulduğunu gösteriyor. ---- Örgütlenme ve örgüt 
tartışmalarının ötesinde anarşist tarihe bakılırsa; Arjantin ve Şili’nin belli bölgelerini 
kapsayan Patangoya’da anarşist işçilerin öz örgütlülüğü olan FORA, Ukrayna’da işçi ve 
köylülerin öz örgütlülüğünün bir araya geldiği Mahnovist Hareket ve bugünün Portekiz ve 
İspanya’sını kapsayan İberya Yarımadası’nda gerçekleşen İberya Devrimi’ndeki CNT FAI; 
örgütlü anarşizmi işçiler, köylüler ve tüm ezilenlerde toplumsallaştırarak bulundukları 
bölgelerde birer halk hareketine dönüşmüşlerdir. Asıl incelenmesi, irdelenmesi gereken 
örgütlenmenin ve örgütün tartışılması değildir. Halk hareketine dönüşmüş anarşist 
örgütlerin, örgütlenmeye nasıl yaklaştıkları, örgütlülüklerini nasıl ve hangi araçlarla 
sürdürdükleridir.

Öz Örgütlülük Anarşizmin Temel Örgütlülüğüdür

Örgütlenmenin farklı yol ve yöntemleri farklı amaçlar için kullanılabilir. Farklı 
ideolojilerin, farklı felsefi yaklaşımların, hatta farklı düşüncelerin örgütlenme 
biçimleri farklı olabilir. İdeoloji, felsefe, düşünme biçimi olmanın ötesinde, bir yaşam 
olarak anarşizmin örgütlenme yöntemleri ise elbette kendi özgünlüğündedir. Siyasi, 
ekonomik ve sosyal ilişkilerin örgütlenmesi, anarşist bir örgütün işleyişi demektir. Gerek 
siyasi, ekonomik ve sosyal işleyişin örgütlenmesinde, gerekse örgütün toplumsallaşarak bir 
halk hareketine dönüşmesinde, öz örgütlülük olmazsa olmazdır.

Öz örgütlülükler, siyasi veya ekonomik iktidarlara karşı, ezilenlerin kendi örgütleridir. 
Bu örgütlülükler iki farklı şekilde gelişebilir. Öncelikle, farklı iktidar gruplarına veya 
farklı iktidar yapılarına karşı özgürlük mücadelesi geliştirecek olan örgütlülüktür. Bu 
örgütlülük, farklı iktidar gruplarını veya iktidar yapılarını ortadan kaldırmanın 
ötesinde, bir ilişki biçimi olarak iktidarı yok etmeyi de hedefler. Bu örgütlülüğün 
öznelerini belirleyecek olan şey ise, aynı ezilmişliğin bir parçası olmalarıdır. Çünkü bir 
ezilmişliğe karşı, ancak ve ancak o ezilmişliği yaşayan kişi veya gruplar mücadele 
edebilir. Geliştirilecek mücadelede o ezilmişliği farklı boyutları ile yaşamış kişi veya 
gruplar, onunla nasıl mücadele edileceğini de en iyi belirleyebilecek olanlardır. Öz 
örgütlülük bu şekilde oluşabilir. İkinci bir şekliyle de öz örgütlülük coğrafi bir 
belirlenimle oluşabilir. Yani belli bir coğrafi bölgenin siyasi, ekonomik ve sosyal 
yaşamının organize edilmesi de yine o coğrafyada yaşayan kişi ve grupların oluşturduğu 
örgütlenmeler ile sağlanabilir. Burada da yine aynı yaklaşım söz konusudur. O coğrafi 
bölgenin öznesi olmak, oranın işleyişini organize edebilmenin bir koşuludur. Çünkü -hangi 
coğrafi bölge olursa olsun- orada yaşamını sürdürenler, oranın işleyişini en doğru şekilde 
yürütebilecek olanlardır. Yani bir coğrafi bölgenin öz örgütlülüğü, o bölgenin kendisinden 
çıkmalı ve o bölgenin siyasi, ekonomik, sosyal ilişki biçimlerini bu öz örgütlülük 
belirlemelidir. Farklı bölgeler elbette birbirinin ilişki biçimlerine etki edebilir. Ama 
nihai işleyiş inisiyatifi, o bölgenin öz örgütlülüğünde olmalıdır.

Ukrayna’daki işçi ve köylüler, Çiftlik İşçileri Sendikası, Gulya Polye Köylü ve İşçi 
Konseyleri, Maden ve Doğrama İşçileri Sendikası, Tarım Komisyonları gibi öz örgütlülükler 
yaratmışlardı. Bir anarşist örgütlenmenin halk hareketine dönüşme süreci, bu öz 
örgütlülüklerle sağlanmıştır. Mahnovist Hareket ile beraber yine bu öz örgütlülüklere yeni 
örgütlenmeler eklenmiştir. Köylülerden ve işçilerden oluşan yerel bölgesel komünler, 
konseyler oluşturulmuştur. Bir yandan gündelik yaşamın siyasi, ekonomik ve sosyal olarak 
organize edildiği işçi ve köylü komünleri, öte yandan Hetman Hükümeti’yle Denikin ve 
Wrangel’in beyaz ordularıyla, burjuva Petlurist Hareketi’yle ve Bolşevik Kızıl Ordu ile 
savaşı organize eden konseyler örgütlenmiştir. Benzer örnekler, anarşist örgütlerin bir 
halk hareketine dönüştüğü tüm coğrafyalarda görülebilir. İberya’da gerçekleşen toplumsal 
devrim de bu örneklerin en belirginlerindendir.

Halk Hareketi Kendiliğindenliğiyle Toplumsal Devrimi Yaratır

Halk hareketi olan CNT FAI’den FORA’ya ve Mahnovist Harekete kadar halk hareketine 
dönüşmüş anarşist örgütler, kendiliğindenlikleriyle varlığını sürdürmüştür. 
Kendiliğindenlik hareketin kendi iç dinamikleri ile yönlendirildiği bir süreci tarif eder. 
Elbette dışsal etkiler ile bir ilişki geliştirilecektir. Ancak dışsal hiçbir etki 
hareketin işleyişini ve örgütlenmesini belirlememelidir. Kendiliğindenlik dışsal bir etki 
sonucu değil de kendi iç dinamiklerinin belirlediği bir süreç olması nedeniyle, anarşist 
bir örgütlenme için vazgeçilemezdir. Kendiliğindenlik anarşizme yönelik bilinçli bilinçsiz 
çarpıtmalar sonucu sık sık kadercilik veya spontanelik ile karıştırılır. Anarşist bir 
örgütlenmede kendiliğindenlik tamamıyla iradi bir durumu tarifler. Bu iradi durum, 
özneleri belirginleştirmek açısından oldukça önemlidir. Bu iradi durum, örgütlülüğü 
oluşturan öznelerin bu örgütlülükteki sorumluluğuna da vurgu yapmış olur. Mahnovist 
Hareket’in Özgür Topraklar deneyiminde bir yandan Bolşeviklerin resmi komünleri varken, 
Pokrovskoe köyünde köylülerin bu resmi komünlere değil de kendiliğindenliğiyle 
oluşturdukları Çalışma Komünleri’ne dahil olması, bu durumun tarihsel bir örneğidir. 
Gulya-Polye gibi diğer köylerde de benzeri süreçler yaşandı. Halk hareketine dönüşmüş 
anarşist örgütlülük bu kendiliğindenlik ile toplumsal devrimi yaratabilmiştir.

Toplumsal Devrim Gündelik Devrimler ile Yaratılır, Yaşatılır

Toplumsal devrim en geniş anlamıyla tüm toplumsal yapının siyasi, ekonomik ve sosyal 
ilişkilerinin iktidarlı ilişkilerden ve yapılardan arındırılarak yeniden yaratılmasıdır. 
Anarşizme içkin bir kavram olan toplumsal devrim, anarşist bir örgütün benimseyeceği bir 
devrim perspektifidir. Makro boyutuyla tüm toplumun yaşamının yeniden yaratılmasının 
hedeflenmesini içeren toplumsal devrim, kişilerin veya grupların mikro yaşamlarında 
gündelik devrim anlayışıyla kendini bulmalıdır. Gündelik devrim, gündelik yaşamın siyasi 
ekonomik ve sosyal örgütlenmesini toplumsal devrim iddiasıyla yeniden yaratmayı 
gerektirir. Her bireyin yaşamını yeniden yarattığı gündelik devrimler, toplumsal bir 
kırılma anını beklemek gibi ertelemeci bir işleyişi reddeder. Gündelik devrim şimdinin 
yeniden yaratılmasını örgütlemektir. Gündelik devrimlerini gerçekleştirerek özneleşen 
bireylerin örgütlülüğü, toplumsal devrime giden yolu yaratacaktır. Mikrodan makroya bir 
dönüşüm ve tüm yaşamın yeniden yaratılmasıdır toplumsal devrim. Anarşist örgütlenmenin 
halk hareketine dönüşmesinde bu toplumsal devrim iddiası toplumsallaşmada, halk hareketine 
dönüşmede oldukça önemli bir etkendir. İberya toplumsal devrimi bunu net olarak 
göstermiştir. İspanya’nın köylerinde eşek sırtında gezerek köy köy anarşizmi anlatanların 
yarattığı öz örgütlülükler, 1920’lere kadar sendikalar, birlikler, komün ve kolektiflerden 
oluşmuş yine aynı süreçlerde CNT FAI ile beraber halk hareketine dönüşmüştür. Bu halk 
hareketiyle ezilenler, İberya yarımadasında toplumsal devrimi toplumun tüm kesimlerinde 
yaşama dönüştürmüş, yeni bir yaşam yaratmışlardır. CNT FAI yaratılan yeni yaşamı da yine 
aynı toplumsal devrim perspektifi ile savunmuş. Coğrafyanın farklı bölgelerinde komün, 
kolektif ve kooperatiflerle üretim dağıtım ve tüketim ilişkilerini yeniden yaratmıştır.

Örgüt, Toplumun İhtiyaçlarından Doğup Yine Toplumun İhtiyaçlarına Cevap Verdiği Ölçüde 
Halk Hareketi Olur

CNT FAI’nin İberya’da bütün bir yaşamı yeniden yarattığı deneyim öz örgütlülükleriyle bir 
halk hareketine dönüşmüş anarşist bir örgütün toplumun ihtiyaçlarına cevap olması 
gerektiğini açıkça gösteriyor. İberya’da devrim yıllarında bir yandan yaşamın ekonomik 
yeniden yaratılması bir yandan siyasi ilişkilerin yeniden yaratılması sürerken savaşın 
yakıcılığı karşısında yine ihtiyaçları karşılamak üzere silah fabrikalarına el konulmuş, 
yetmeyince bazı fabrikalar silah fabrikasına dönüştürülmüştü. Bu örnek de, yine halk 
hareketinin gerek toplumsal devrimin kırılma anlarında, gerek toplumsal devrimin yeniden 
yaratım zamanlarında; hareketin toplumun ihtiyaçlarını görmesi ve ona cevap olmasının 
kaçınılmaz olduğunu gösteriyor.

Bu kaçınılmaz durum Patagonya’daki FORA deneyimininde de kendini başka bir şekilde 
gösterir. FORA henüz Arjantin İşçi Federasyonu (FOA) olduğu 1902 Ocak ayında, işçilerin 
sendikalı olmalarının önüne geçen La Princesa fırınlar zincirine yönelik bir boykot 
çağrısı yapmıştı. Boykot kampanyası sebebiyle FOA’lı iki işçi tutuklanınca tüm fırınlardan 
toplam 7 bin işçi genel greve giderek üretimi durdurmuştu. Buenos Aires şehrinin neredeyse 
tamamen ekmeksiz kaldığı bir süreçte işçilerin öz örgütlülüğüyle oluşturduğu kooperatif, 
sadece işçiler ve aileleri için ekmek üretmiştir. İşçilerin öz örgütlülüğü burada 
işçilerin ve ailelerinin ihtiyaçlarının tek dayanağı olmuştur. Bu örgütlülük, FORA’yı 
Patagonya’da bir halk hareketine dönüştürmüştür. FORA deneyimi de, CNT FAI deneyimi de 
halk hareketinin öz örgütlülüklerinin halkın ihtiyaçlarından doğmasını ve yine halkın 
ihtiyaçlarına cevap verebilmesinin tarihsel örneğidir.

Anarşizmin coğrafyamızda öz örgütlülükler yaratma iddiasıyla yola çıktığı bir deneyimin 
henüz ilk adımlarındayız. Mücadelemizin toplumsal devrimi yaratmadaki koordinatlarını, 
tarihsel olarak halk hareketine dönüşmüş anarşist örgütlerin örgütlenme deneyimlerinde 
-eksikleri ve fazlalıklarıyla, doğruları ve yanlışlarıyla- görüyoruz, öğreniyoruz. 
Örgütlülük ve toplumsallık perspektifini derinleştirerek toplumsal devrimi bir iddia veya 
bir perspektif olmaktan çıkarıyor; yaşamın her anında yeniden yaratıyoruz, yaratacağız. 
Yüreğimizde yeni bir dünya taşıyoruz, şimdi şu anda bu dünya büyümekte…

Halil Çelik

halil@meydangazetesi.org

Bu yazı Meydan Gazetesi’nin 34.

http://meydangazetesi.org/gundem/2016/07/sayi-34/
________________________________________
A - I n f o s Anartistlerce Hazirlanan, anartistlere yonelik,
anartistlerle ilgili cok-dilli haber servisi
Send news reports to A-infos-tr mailing list
A-infos-tr@ainfos.ca
Subscribe/Unsubscribe http://lists.ainfos.ca/mailman/listinfo/a-infos-tr
Archive http://ainfos.ca/tr